تبریز امروز:
نقشه آسمان شب
دهانه‌های ماه: تئوفیلوس، سیریلوس و کاتارینا. (اعتبار تصویر: Starry Night)
در عصر پنجشنبه، 14 فروردین، خط ترمیناتور (مرز بین نیمه روشن و تاریک ماه) دقیقاً در سمت چپ سه دهانه بزرگ به نام‌های تئوفیلوس، سیریلوس و کاتارینا قرار می‌گیرد که در امتداد لبه غربی دریای خاکستری نکتاریس (Mare Nectaris) منحنی شده‌اند.
چگونه می‌توان ترتیب تشکیل این دهانه‌ها را تشخیص داد؟
-
تئوفیلوس با لبه‌های تیز و جوان خود مشخص است و بخشی از دهانه مجاورش، سیریلوس (در پایین-چپ یا جنوب غربی ماه) را تحت تأثیر قرار داده است.
-
با بزرگنمایی، دیواره‌های پلکانی تئوفیلوس و قله کوهستانی مرکزی آن به وضوح دیده می‌شود.
-
سیریلوس دارای سه قله مرکزی فرسوده درون یک لبه شش‌ضلعی است.
-
کاتارینا، که بسیار قدیمی‌تر است، قله‌ای غرق‌شده دارد و لبه‌های آن محو شده‌اند. همچنین کف آن توسط دهانه‌های کوچکتر و جدیدتر پوشیده شده است.
رصد این دهانه‌ها با تلسکوپ یا دوربین دوچشمی می‌تواند نمایشی جذاب از تاریخ برخوردهای ماه را ارائه دهد!
در شامگاه پنجشنبه،۱۴ فروردین ۱۴۰۴ ، ماه در فاز هلال افزاینده خواهد بود و تقریباً ۳۳٪ از سطح آن روشن است. در این تاریخ، دهانه‌های برجسته ماه به نام‌های تئوفیلوس، سیریلوس و کاتارینا در نزدیکی خط ترمیناتور (مرز بین بخش روشن و تاریک ماه) قرار می‌گیرند و مشاهده آن‌ها با تلسکوپ‌های کوچک نیز ممکن خواهد بود.
این دهانه‌ها در لبه غربی دریای نکتار (Mare Nectaris) واقع شده‌اند و هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند:
-
تئوفیلوس: جوان‌ترین و برجسته‌ترین دهانه در این مجموعه با قطر حدود ۱۰۱ کیلومتر و عمق ۴٫۴ کیلومتر است. لبه‌های تند و دیواره‌های تراس‌دار آن به‌همراه قله مرکزی با ارتفاع حدود ۲ کیلومتر، آن را متمایز می‌کند.
-
سیریلوس: در جنوب غربی تئوفیلوس قرار دارد و کمی قدیمی‌تر و فرسوده‌تر است. قطر آن حدود ۹۸ کیلومتر و عمق ۳٫۶ کیلومتر است و دارای قله مرکزی کمتر برجسته‌ای می‌باشد.
-
کاتارینا: قدیمی‌ترین و فرسوده‌ترین دهانه در این سه‌گانه با قطر ۱۰۰ کیلومتر است. دیواره‌های آن به‌دلیل برخوردهای بعدی به‌شدت فرسوده شده‌اند.
برای مشاهده این دهانه‌ها در تبریز، می‌توانید در شامگاه ۳ آوریل ۲۰۲۵، پس از غروب خورشید، به آسمان جنوب شرقی نگاه کنید. ماه در این زمان در صورت فلکی جوزا (دوپیکر) قرار دارد و به‌صورت هلال افزاینده قابل مشاهده است. با استفاده از یک تلسکوپ کوچک یا دوربین دوچشمی، می‌توانید این دهانه‌ها را در نزدیکی خط ترمیناتور مشاهده کنید.
برای تهیه تصویر دقیق از موقعیت این دهانه‌ها در آسمان تبریز، می‌توانید از نرم‌افزارهای نجومی مانند Stellarium یا SkySafari استفاده کنید. این برنامه‌ها با وارد کردن موقعیت جغرافیایی (تبریز) و تاریخ و زمان مورد نظر، نقشه دقیقی از آسمان شب ارائه می‌دهند و به شما امکان می‌دهند تا محل دقیق این دهانه‌ها را بیابید.
دهانه‌های ماه به نام‌های تئوفیلوس، سیریلیوس و کاترینا ارائه دهم که در شب پنجشنبه، 14 فروردین 1404 در تبریز قابل مشاهده خواهند بود.
در این شب، خط ترمیناتور (مرز بین نیم‌کرهٔ روشن و تاریک ماه) دقیقاً در سمت چپ این سه دهانهٔ بزرگ قرار می‌گیرد که در لبهٔ غربی دریای نکتار (Mare Nectaris) واقع شده‌اند. ترتیب تشکیل این دهانه‌ها را می‌توان با مشاهدهٔ ویژگی‌های آن‌ها تشخیص داد: دهانهٔ تئوفیلوس با لبه‌های تیز و تازه‌اش، بخشی از دهانهٔ سیریلیوس را پوشانده است، که نشان‌دهندهٔ جدیدتر بودن آن است. دهانهٔ کاترینا قدیمی‌ترین و فرسوده‌ترین در میان این سه دهانه است، با لبه‌های فرسوده و کف پوشیده شده از دهانه‌های کوچکتر و جدیدتر.
برای مشاهدهٔ این دهانه‌ها در تبریز، می‌توانید از یک تلسکوپ یا دوربین دوچشمی با بزرگنمایی مناسب استفاده کنید. بهترین زمان برای مشاهده، پس از غروب آفتاب و با تاریک شدن آسمان است. با تنظیم تلسکوپ خود بر روی ماه و تمرکز بر لبهٔ غربی دریای نکتار، می‌توانید این سه دهانه را مشاهده کنید. توجه داشته باشید که شرایط جوی و میزان آلودگی نوری می‌توانند بر کیفیت مشاهده تأثیر بگذارند، بنابراین انتخاب مکانی مانند عینالی با آسمان تاریک و صاف توصیه می‌شود.
