یک متخصص پزشکی در قزاقستان به خانواده‌ای درباره پیشگیری از بیماری‌ها، از جمله ایمن‌سازی، آموزش می‌دهد. (عکس: gov.kz)
یک متخصص پزشکی در قزاقستان به خانواده‌ای درباره پیشگیری از بیماری‌ها، از جمله ایمن‌سازی، آموزش می‌دهد. (عکس: gov.kz)
بیماری‌های قابل‌پیشگیری کودکی، به‌ویژه سرخک، در سراسر آسیای مرکزی و قفقاز در حال بازگشت هستند. تردید والدین نسبت به واکسن‌ها عامل اصلی این احیاست.
بر اساس گزارشی که صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) در ۳ مارس منتشر کرد، سرخک، اوریون و سرخجه (MMR) در دوران پساکووید در این منطقه افزایش یافته است. در میان کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز، قزاقستان با ۲۸,۱۴۷ مورد، بالاترین تعداد موارد سرخک را در دوره گزارش‌شده ثبت کرد. آذربایجان (۱۶,۶۹۰) و قرقیزستان (۱۳,۹۶۱) به ترتیب دومین و سومین مجموع موارد را گزارش کردند، طبق گزارش یونیسف.
نرخ واکسیناسیون MMR در اروپا و آسیای مرکزی در سال‌های اخیر کاهش یافته و در سال ۲۰۲۴ بین ۷۳ تا ۸۶ درصد متغیر بوده است. گزارش خاطرنشان کرد که کودکان در منطقه جدایی‌طلب آبخازیا در گرجستان به‌ویژه در برابر ابتلا به سرخک، فلج اطفال و دیفتری به دلیل «سیستم‌های بهداشتی به‌شدت ضعیف‌شده» آسیب‌پذیر هستند. طبق گزارش کمتر از سه نفر از هر ۱۰ کودک در این منطقه چرخه کامل واکسن دیفتری DPT3 را دریافت کرده‌اند، .
گزارش، تردید نسبت به واکسن را به‌عنوان عامل کلیدی در کاهش نرخ واکسیناسیون ذکر کرد. شیوع پاندمی کووید نه‌تنها برنامه‌های واکسیناسیون منظم را مختل کرد، بلکه موجی از اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده درباره واکسن‌ها را به راه انداخت که والدین را به عدم واکسینه کردن فرزندانشان سوق داد. در نتیجه، سال‌های ۲۰۲۰-۲۰۲۱ شاهد «بزرگ‌ترین پسرفت مداوم در واکسیناسیون» از دهه ۱۹۸۰ بود، بر اساس داده‌های یونیسف و سازمان بهداشت جهانی. و حتی با تثبیت نرخ واکسیناسیون، بی‌اعتمادی به واکسن‌های کودکی همچنان قوی باقی ماند، طبق مطالعه یونیسف که در سال ۲۰۲۳ منتشر شد.
مطالعه سال ۲۰۲۳ نقل‌قولی از فیلیپ کوری، معاون مدیر منطقه‌ای یونیسف برای اروپا و آسیای مرکزی، آورده است: «کاهش اعتماد به واکسن‌های کودکی عمیقاً نگران‌کننده است. ایمن‌سازی یکی از شگفت‌انگیزترین داستان‌های موفقیت بشریت است. جان‌های زیادی در خطرند تا اجازه دهیم طعمه موجی از ترس و اطلاعات نادرست ناشی از پاندمی شود.»
مطالعه سال ۲۰۲۳ قرقیزستان را به‌عنوان کشوری با بالاترین تعداد کودکان کاملاً واکسینه‌نشده در میان همه کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز شناسایی کرد. در همین حال، گرجستان بالاترین تعداد کودکان کم‌واکسینه‌شده را داشت، یعنی کسانی که همه دوزهای واکسن‌هایی مانند DPT3 را دریافت نکرده‌اند.
آژانس‌های دولتی در منطقه در سال ۲۰۲۴ برنامه‌هایی برای مبارزه با اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده درباره واکسن‌ها راه‌اندازی کردند. در قرقیزستان، مرکز پیشگیری از بیماری‌های وزارت بهداشت کمپین اطلاع‌رسانی را برای رفع سوءتفاهم‌ها مبنی بر اینکه واکسن‌ها می‌توانند اوتیسم را ایجاد کنند، آغاز کرد. اعلان‌های خدمات عمومی، با استناد به مطالعات بریتانیایی و آمریکایی، همچنین اعلام کردند که «هیچ ارتباط بیولوژیکی بین واکسیناسیون و بیماری‌زایی وجود ندارد.»
یونیسف ابتکار دولت قرقیزستان را با آموزش کارکنان بهداشتی در زمینه بهترین روش‌های مدیریت و پیشگیری MMR تقویت کرد. تلاش‌های مشترک به‌سرعت نتیجه داد: «فاز دوم» کمپین واکسیناسیون سال ۲۰۲۴ نرخ ایمن‌سازی کلی ۸۸ درصد را به دست آورد، طبق گزارش یونیسف.
در جاهای دیگر، یونیسف در سال ۲۰۲۴ با دولت‌های ملی، از جمله در آذربایجان و ازبکستان، برای تقویت برنامه‌های ایمن‌سازی ملی و توسعه تلاش‌های دسترسی برای شناسایی و واکسینه کردن کودکان «دوز صفر» همکاری کرد. این آژانس سازمان ملل همچنین ابتکارات «افزایش آگاهی» را در ارمنستان و قزاقستان اجرا کرد. گزارش ادامه می‌دهد که یونیسف در درخواست بودجه ۳۹.۶ میلیون دلاری خود برای سال ۲۰۲۴ با کسری ۴۹ درصدی مواجه شد.
گزارش یونیسف، ظرفیت ناکافی «پرسنل بهداشتی و مسائل سطح سیستم بهداشتی» را به‌عنوان عوامل فرعی در افزایش موارد سرخک شناسایی می‌کند. گزارش بیان می‌کند: «با وجود تلاش‌های یونیسف، کمبود داروهای ضروری و پرسنل بهداشتی آموزش‌دیده همچنان ادامه دارد و خطرات سلامت عمومی را تشدید می‌کند.»
