صادرات گاز آذربایجان افزایش می یابد، اما باکو همچنان برای دستیابی به هدف اتحادیه اروپا چالش برانگیز است

تبریز امروز:

دیوید اوبیرن 21 اگوست 2024

تولید میدان گازی شاه دنیز آذربایجان با حفر چاه های جدید تولیدی توسط اپراتور میدان گازی BP در حال افزایش است، اما نه بریتیش پترولیوم و نه باکو تایید نکرده اند که آیا افزایش تولید برای انجام تعهدات باکو کافی است یا خیر. (عکس: BP)
آذربایجان برای رسیدن به هدف صادرات گاز طبیعی خود در سال جاری سرعت دارد. اما باکو هنوز راه درازی در پیش دارد تا این کشور بتواند به تعهدات صادرات بلندپروازانه خود برای سال 2027 عمل کند.

الهام علی اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، با معرفی آذربایجان به‌عنوان یک «تامین‌کننده قابل اعتماد» در یک کنفرانس سیاسی در بریتانیا در ماه ژوئیه اعلام کرد که پیش‌بینی می‌شود حجم صادرات سالانه این کشور برای سال جاری بیش از 10 درصد از کل سال 2022 افزایش یابد و به حدود 13 میلیارد متر مکعب برسد. .

در صورتی که آذربایجان به این رقم برسد، اولین باری خواهد بود که این کشور بیش از نیمی از صادرات گاز خود را به اروپا ارسال می کند.

در مجموع، تولید گاز در هفت ماهه اول سال 2024 به 29.5 میلیارد مترمکعب رسید که 4.6 درصد نسبت به رقم تولید سال قبل برای مدت مشابه افزایش یافته است. مجموع صادرات در این دوره با 5.7 درصد افزایش به 14.7 میلیارد مترمکعب رسید که کمی بیش از نیمی از آن (7.8 میلیارد مترمکعب) به اروپا اختصاص داشت.

در حالی که رشد صادرات قوی است، حجم کل هنوز بسیار کمتر از سطح مورد نیاز آذربایجان برای تحقق وعده داده شده به اتحادیه اروپا در ژوئیه 2022 برای دوبرابر کردن صادرات گاز خود به اروپا به 20 میلیارد متر مکعب در سال تا پایان سال 2027 است. به عبارت دیگر، باکو باید ظرف مدت بیش از سه سال حجم صادرات خود را بیش از 50 درصد افزایش دهد.

علی اف تلاش کرده است تا حدس و گمان در مورد ظرفیت صادرات آذربایجان را خنثی کند، اما جزئیات کمی ارائه کرده است. وی در جریان کنفرانس بریتانیا گفت: "ما در تلاش هستیم تا همه چیز را انجام دهیم تا بتوانیم تعهد خود را برای تامین 20 میلیارد متر مکعب تنها برای اتحادیه اروپا تا سال 2027 اجرا کنیم. این هدف ماست."

با حفاری چاه‌های تولیدی جدید توسط اپراتور BP، تولید از میدان اصلی گازی شاه دنیز آذربایجان همچنان در حال افزایش است. بریتیش پترولیوم همچنین گفته است که امیدوار است در اواخر سال جاری یا اوایل سال 2025 تولید خود را از یک "میدان گازی عمیق" جدید در زیر میدان نفتی ACG آغاز کند.

مهم این است که نه بریتیش پترولیوم و نه باکو تایید نکرده اند که آیا افزایش تولید برای انجام تعهدات باکو، نه تنها در قبال اتحادیه اروپا، بلکه همچنین افزایش مصرف داخلی و همچنین افزایش تقاضا در کشورهای همسایه ترکیه و گرجستان کافی است یا خیر.

ترکمنستان ممکن است کلید حل چالش های صادراتی باکو را داشته باشد. هم آذربایجان و هم ترکیه علاقه خود را به ایجاد یک قرارداد عرضه ترانزیت با عشق آباد نشان داده اند تا به طور بالقوه شکاف عرضه به اروپا را برطرف کنند. اما مشخص شده است که ترکمنستان به سختی قابل شناسایی است.

در اواخر ژوئیه، آلپارسلان بایراکتار، وزیر انرژی ترکیه، از عشق آباد بازدید کرد تا چارچوبی را که در بهار با ترکمنستان امضا شده بود، امضا کند که سالانه تا 2 میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه برای ترانزیت به اروپا تحویل می شود. این ترتیب شامل مبادلاتی با ایران و آذربایجان می شود.

علیرغم دیدارهای دو روزه با مقامات ارشد ترکمنستان، از جمله سردار بردی محمداف، رئیس جمهور ترکمنستان و آناگلدی ساپاروف، وزیر انرژی، بایراکتار پیشرفت چندانی در جهت نهایی کردن یک توافق نداشت. او تنها با توافقی برای ادامه کار بر روی معامله احتمالی سوآپ گاز و تعهد مبهم به توسعه خط لوله ای که قادر است سالانه 15 میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان را از طریق دریای خزر به ترکیه و اروپا منتقل کند، به آنکارا بازگشت.

طرح های چنین خط لوله ای از اواخر دهه 1990 مورد بحث قرار گرفته است. آنها تا حد زیادی به دلیل هزینه های هنگفت پیشرفت نکرده اند.

با فرض اینکه آذربایجان بتواند تولید گاز را به اندازه کافی برای انجام تعهدات صادراتی خود افزایش دهد، باکو همچنان باید ظرفیت خطوط لوله انتقال گاز به اروپا را افزایش دهد. در حال حاضر سه خط لوله که کریدور گاز جنوبی را تشکیل می دهند می توانند سالانه کمی بیش از 10 میلیارد متر مکعب را تحویل دهند. تنها توسعه برنامه ریزی شده که در حال حاضر در حال انجام است، مجموع آن را به 11.2 میلیارد متر مکعب در سال می رساند.

تا به امروز، هیچ تعهدی برای افزایش ظرفیت خط لوله گاز قفقاز جنوبی (SCP) که از آذربایجان از طریق گرجستان به ترکیه می‌رود، که باکو شریک اصلی آن است، یا خط لوله تاناپ که گاز آذربایجان را از طریق ترکیه به یونان می‌رساند، وجود نداشته است. که باکو اکثریت سهام را در اختیار دارد.

یک سناریوی مرغ یا تخم مرغ در حال حاضر موضوع ساخت خط لوله را در بر گرفته است: مقامات آذربایجان می گویند قبل از سرمایه گذاری هنگفت برای ساخت خطوط لوله، آنها نیاز به تعهدات خریداران گاز اروپایی برای خرید گاز آذربایجان دارند. اما خریداران اروپایی قبل از اینکه باکو ثابت کند که ذخایر گاز کافی برای فروش دارد، تمایلی به انجام چنین تعهداتی ندارند.

برخی توافقات افزایشی محقق شده است

ched در اول اوت، شرکت نفت دولتی آذربایجان، سوکار، گازرسانی به بزرگترین واردکننده گاز اسلوونی، Geoplin را آغاز کرد. با این توافق تعداد کشورهای جنوب شرقی اروپا که گاز آذربایجان را وارد می کنند به شش کشور می رسد. بلغارستان، یونان، مجارستان، رومانی و صربستان دیگر کشورهای منطقه ای هستند که در این منطقه قرار دارند.

بازارهای بزرگ اتحادیه اروپا برای گاز، از جمله آلمان، هنوز تمایلی برای واردات گاز آذربایجان نشان نداده اند. آذربایجان و ترکیه با توجه به تعهدات ناکافی برای پرداخت هزینه های توسعه کریدور گازی جنوب، به دنبال راه حل هایی هستند.

اپراتور شبکه گاز یونان DESFA در ماه آوریل اعلام کرد که در تلاش است ظرفیت اتصال برون مرزی خود با ترکیه را به 5.5 میلیارد متر مکعب در سال افزایش دهد. و در ماه ژوئیه، بایراکتار، وزیر انرژی ترکیه اعلام کرد که قصد دارد ظرفیت ارتباط مرزی این کشور با بلغارستان را به 7 میلیارد متر مکعب در سال یا حتی 10 میلیارد متر مکعب در سال افزایش دهد.

چنین اقداماتی، همراه با ظرفیت استفاده نشده موجود در شبکه گاز خود ترکیه، همراه با توسعه خط لوله برنامه ریزی شده در کشورهای بالکان، می تواند راه درازی برای برآوردن ظرفیت خط لوله مورد نیاز برای دستیابی به هدف صادراتی اتحادیه اروپا در سال 2027 آذربایجان باشد.

دیوید اوبیرن  روزنامه نگار ساکن استانبول