تبریز امروز:
.jpg)
(دهه ۱۶۸۰–۱۷۳۲) که بهطور حرفهای با نام لِونی شناخته میشود، نقاش دربار عثمانی در اوایل قرن هجدهم در دربار مصطفی دوم و بعدها احمد سوم بود. او از مینیاتوریستهای برجسته دوره لاله به شمار میرود که برای سبک سنتی و در عین حال نوآورانهاش بسیار مورد احترام بود.
زندگینامه
لونی عبدالجلیل چلبی در ادرنه به دنیا آمد و به احتمال زیاد به دلیل استفاده از لقب «چلبی» (به معنای آقازاده یا مرد اصیل) متعلق به خانوادهای از طبقات بالای جامعه بود.
او در جوانی به قسطنطنیه (استانبول) سفر کرد و در مدرسه نقاشی واقع در کاخ توپکاپی به تحصیل پرداخت. لونی کار خود در استانبول را در دوران سلطنت سلطان مصطفی دوم آغاز کرد و در نهایت به عنوان نقاشباشی در کارگاه کاخ منصوب شد. در دوران اقامت در کاخ، او در سبک ساز تخصص یافت که با طرحهای برگهای گیاهان به شیوهای مشخص مشخص میشود. با وجود جایگاه بالای هنری، نام او در فهرست هنرمندان شاغل در کاخ در دوران فعالیتش دیده نمیشود. با این حال، آثار امضا شدهاش و تأثیرش بر هنرمندان بعدی، گواه اهمیت او به عنوان هنرمندی برجسته در زمان خود است. لونی در اوایل قرن هجدهم در استانبول درگذشت.
نام لونی - «لونی» که به «رنگکار» ترجمه میشود، به خاطر مینیاتورهایش مشهور است که آنها را میتوان به باغی پررنگوبو یا سمفونی هماهنگی از رنگها تشبیه کرد. به همین دلیل او به لونی معروف شد و از نام واقعی خود، عبدالجلیل چلبی، فاصله گرفت.
آثار برجسته
مشهورترین آثار لونی شامل «کبیر مصور سلسلهنامه» در کتابخانه کاخ توپکاپی (A3109)، («کتاب جشنها») در کتابخانه احمد سوم در موزه کاخ توپکاپی، و یک آلبوم از مینیاتورها در کتابخانه کاخ توپکاپی است.
کبیر مصور سلسلهنامه، کتابخانه موزه کاخ توپکاپی
این اثر که با نام مجموعه پرترههای سلاطین نیز شناخته میشود، شامل بیست و سه پرتره از پادشاهان عثمانی است. لونی با الهام از سبکهای غربی، به ویژه پرترههای رافائل، شجرهنامهای از سلاطین را با استفاده از تصویر به جای متن (مانند سنت متنی قبلی) ایجاد کرد.
سبک امضای لونی در این اثر در ابعاد و رنگآمیزی پرترهها مشهود است. پرترههای او بزرگ هستند و سوژهها به میزان ۳/۴ به راست یا چپ بیننده چرخیدهاند. علاوه بر این، او از طیف وسیعی از رنگها، هم رنگهای اصلی روشن و هم رنگهای پاستلی، استفاده کرده است. ترکیب پالت رنگی او برای زمان خود نوآورانه بود و راه را برای سبک جدیدی در هنر مینیاتور عثمانی گشود.
اسم مستعار وهبی
این اثر استثنایی، نسخهخطی متعلق به قرن هجدهم است که یک جشن در استانبول عثمانی را به تصویر میکشد. نسخه اصلی که در موزه کاخ توپکاپی نگهداری میشود، دارای ۱۳۷ مینیاتور رنگارنگ و زنده از لونی است که جشن پانزده روزه ختنه چهار پسر سلطان احمد سوم در سال ۱۷۲۰ را به تصویر میکشند. اسم مستعار وهبی از سنت دیرینه عثمانی در ایجاد کتابهای بسیار نفیس با محتوای نوشتاری و مصور برای بزرگداشت رویدادهای مهم مانند تولدها و عروسیهای سلطنتی پیروی میکند. مراسم از جمله رژهها، اجراهای موسیقی، نمایشهای سیرک و آتشبازی به مهارت توسط لونی در مینیاتورهایش به تصویر کشیده شدهاند. متن همراه کتاب را وهبی، شاعر معروف دربار، سروده است. لونی توسط سید حسین وهبی مأمور شد تا این رویداد را به صورت نسخه خطی ثبت کند. مینیاتورهای اسم مستعار وهبی پیچیده هستند و زوایای مختلف حرکت را در طیف وسیعی از رنگها و شکلها به تصویر میکشند. همچنین تأثیرات ایرانی در نقاشیها مشهود است که نمونههایی از آن را میتوان در اشیاء فرهنگی در پسزمینه و پوشش برخی از چهره ها مشاهده کرد.
نقاشیهای آلبومی
نقاشیهای آلبومی، زندگی روزمره در امپراتوری عثمانی را در دوره لاله به تصویر میکشند. در این اثر، لونی پرترههای افراد مختلف از هر دو زمینه اشرافی و عامه را در حالات مختلف و در حال انجام فعالیتهای روزمره به تصویر کشیده است. هر تصویر از دیگران جدا شده و ترکیب رنگی و موضوع خاص خود را دارد. سبکهای پوشش، طرحهای پارچه و نوع فعالیتها، زیبایی و ثروت دوره لاله را منعکس میکنند.
سایر آثار
لونی همچنین شاعری برجسته بود و در مورد موضوعات قهرمانی، جنگ و زندگی روزمره در امپراتوری عثمانی میسرود. برخی از آثار او در نسخه خطی شعر در کتابخانه گنجینه موزه کاخ توپکاپی یافت میشود. همانند نقاشیهایش، لونی در شعرهایش سبکهای سنتی دربار، به ویژه وزن عروض، را با طنز و زبان محلی مردم ترکیب میکرد.
