تبریز امروز:
بهعنوان یک پژوهشگر پایداری مد، پیدا کردن مرکز خرید ریتونا (ReTuna) در شهر اسکيلستونا (Eskilstuna) برایم شگفتانگیز بود. قدمگذاشتن به این مرکز خرید سوئدی تجربهای کاملاً متفاوت به همراه داشت – این نخستین مرکز خرید در جهان است که فقط اجناس دستدوم و بازاستفادهشده میفروشد.
در طول ۱۸ ماه گذشته، بارها به این مرکز خرید سر زدهام و با مشتریان، مدیران و کارکنان آن صحبت کردهام – همه آنها از مدل تجاری نوآورانه ریتونا هیجانزده به نظر میرسیدند.
فضای مرکز خرید بهسرعت با تصویر رایج از فروشگاههای خیریه شلوغ یا بوتیکهای وینتیج تفاوت دارد. اینجا طیف گستردهای از محصولات عرضه میشود: مد و لباس، تجهیزات ورزشی، وسایل خانگی، اسباببازی کودکان، عتیقهجات – و حتی یک فروشگاه دستدوم ایکیا که مبلمان استفادهشده و تعمیرشده را میفروشد.
این مکان صرفاً یک فضای خردهفروشی نیست؛ بلکه آزمایشی به رهبری شهرداری در زمینه مصرف چرخهای است، جایی که همه کالاها توسط مردم اهدا شدهاند.
ریتونا در سال ۲۰۱۵ بهعنوان بخشی از استراتژی اقلیمی و کاهش پسماند اسکيلستونا تأسیس شد. این مرکز در کنار پایگاه بازیافت شهر ساخته شده و یک ایستگاه تحویل اختصاصی به نام بازگشت (The Return) دارد؛ جایی که ساکنان اجناس ناخواسته خود را اهدا میکنند. این اجناس سپس دستهبندی و بین فروشگاههای داخل مرکز توزیع میشوند، و سیستمی کمهزینه و کمپسماند ایجاد میکنند.
این مدل تنها بهواسطه تأمین مالی عمومی و حمایت دولت محلی ممکن شده است – یادآور اینکه نوآوریهای چرخهای اغلب نیازمند سرمایهگذاری ساختاری هستند، نه فقط حسننیت مصرفکننده.
آنچه ریتونا را متمایز میکند، فقط موجودی اجناس نیست بلکه فضای آن است. مصرفکنندگان آن را «دسترسپذیر»، «گزینششده» و «راحت» توصیف میکنند. طراحی مرکز و چیدمان محصولات شبیه فروشگاههای معمولی است، بهگونهای که خرید دستدوم را شیک و لذتبخش میسازد.
یکی از مدیران فروشگاهها به من گفت مشتریان اغلب اجناس دستدوم را با اجناس نو اشتباه میگیرند – گواهی بر اینکه چطور از مد و طراحی استفاده شده تا بازاستفاده جذاب جلوه کند، بدون اینکه هزینهها بالا برود. در ریتونا، محیط تمیز و آرام کمک میکند که مصرف اخلاقی بهعنوان چیزی مطلوب و پاداشدهنده تجربه شود. یکی از خریداران گفت: «این فقط اخلاقی نیست، زیبا هم هست.»
فروشندگان از موجودی ارزانقیمت و زیرساخت کمهزینه استفاده میکنند تا فروشگاههایی چشمنواز بسازند. نتیجه، تجربهای خوشایند از خرید است که انگ دستدومی بودن را به چالش میکشد. در حالیکه مقرونبهصرفهبودن و ارزشهای زیستمحیطی همچنان در مرکز توجه هستند، ریتونا بازتصور میکند که خردهفروشی پایدار چه شکلی میتواند داشته باشد و چه حسی میتواند ایجاد کند.
علاقه مصرفکنندگان به مد دستدوم یا «پیشتر دوستداشتهشده» به سرعت در حال رشد است. بنا بر یک گزارش صنعتی اخیر، بازار دستدوم ۲.۷ برابر سریعتر از بازار کلی پوشاک رشد میکند. در سطح جهانی پیشبینی میشود این بازار تا سال ۲۰۲۹ به ۳۶۷ میلیارد دلار آمریکا (۲۷۲ میلیارد پوند) برسد.
و فقط مد دستدوم نیست که رشد میکند. گزارش دیگری پیشبینی میکند بازار کلی محصولات دستدوم تا سال ۲۰۳۵ به ۱.۰۴ تریلیون دلار آمریکا برسد و با نرخ رشد سالانه مرکب ۱۷.۲٪ افزایش یابد.
در یک نظرسنجی YouGov که ۱۷ بازار را پوشش میداد، ۴۳٪ از خریداران دستدوم خرید حضوری را ترجیح دادند، در مقایسه با ۳۹٪ که خرید آنلاین را ترجیح میدادند (۱۹٪ هم بینظر بودند). ریتونا بخشی از این تغییر است – نه یک استثنا، بلکه تصویری از آنچه خردهفروشی جریان اصلی میتواند بشود.
این مرکز خرید پیشگام سوئدی امسال دهساله شد. ریتونا از یک ابتکار محلی دولت به الگویی شناختهشده در سطح بینالمللی برای خردهفروشی چرخهای تبدیل شده است. موفقیت این مرکز نشان میدهد که خرید دستدوم لازم نیست حس سازش یا کمارزش بودن داشته باشد – میتواند شیک، راحت و اجتماعی باشد.
خردهفروشی چرخهای فقط درباره آنچه میخریم نیست، بلکه درباره چگونه و کجا خرید میکنیم نیز هست. ریتونا نشان میدهد که با زیرساخت مناسب، طراحی درست و حمایت عمومی، مصرف پایدار میتواند بخشی از زندگی روزمره شود – نه بهعنوان کاری خستهکننده، بلکه بهعنوان تجربهای پاداشدهنده.
منبع: https://theconversation.com/how-swedens-secondhand-only-shopping-mall-is-changing-retail-260459
