خبر های ویژه
14 خرداد 1398
آیین تکم گردانی
ادبيات بومى به همراه موسیقی
بو تَکَه آختا تَکَه بوینوندا وار نوخدا تَکه قیرچا قیرچا چَپیش لر یاوشانین باشین دیش لَر گئدر یایلاخدا اوتلار گَلَر آراندان قیشلار یاخچی اولار قویونون آغی .........
تبریز امروز:
.JPG)
آیین تکم گردانی در روز های پایانی زمستان سرد و در زمان فرارسیدن بهار همزمان با نوروز که آغارگر فصل احیاءو رویدن در مناطق مختلف آذربایجان شروع می شود . این رسم بجا مانده از نیاکان با تشریفات خاص و بهره گیری از فرهنگ دیرینه این سرزمین در قالب نمایش و اجرای موسیقی به صورت تلفیقی برگزار می شود . تکم یا همان "تکه-taka" در زبان ترکی به معنی بزنرقوی هیکل با شاخ های بلند اطلاق می شود. این حیوان زیبا نماد قدرت در پیشرو رمه گوسفندان جایگاه ویژه دارد. هیکل بلندو قوی تکم تداعی کننده مقاومت در برابر سختی ها و شاخ های بلند آن نشانه مبارزه با ناملایمات و موهای دراز و پرپشت آن بیانگرزیبایی و انسجام و راه رفتن با هیبت و رفتار آن حفظ شان وحرمت هاست .
.JPG)
حرف " م" متصل به آن ضمیرملکی دوم شخص مفرداست . "تکم" یعنی تکه من یاهمان بزنر من است . این آیین در آستانه فصل بهار به همت تکم چی ها همه ساله در مناطق مختلف با ابیات دلنشین با گویش زبان مادری این دیار با موسیقی پراحساس و شورانگیز در آذربایجان برگزار می شود. شخصی که تکم را می رقصاند " تکم چی " نام دارد که اشعار منتسب به تکم را با ریتم و آهنگ منحصر بفرد در قالب نمایش اجرا می کند . تکم چی پیام آور شادی و جشن و سرور در این رسم ملی نقش اساسی و جایگاه ویژه در میان مردم دارد. تکم چی ها با اجرای موسیقی به همراه کلام در مقابل خانه های مردم فرا رسیدن نوروز بهار طبیعت را نوید می دهند و موجب شادی ساکنان آن خانه می شوند .
.JPG)
آواز و ضرب آهنگ تکم یاد آور آغاز زندگی نو و زدون غم ها و شروع مهربانی ها و طریق گذشت و بردباری ها و تلاش و کوشش است . آنچه بوسیله تکم چی حمل می شود نمادی از پیکره بزنر است . این پیکره با پارچه های رنگارنگ و آئینه و زنگوله و سکه آراسته شده است . آئینه نماد روشنایی و صفا و زنگوله عامل صدا به جهت اطلاع رسانی و پارچه قرمز مظهر شادی و جشن و سرور و سکه طلب روزی است .
.JPG)
تکم گردانی یک حرفه گوسانی آمیخته به هنر از نسلی به نسلی انتقال می یابد و اشعار تکم نیز سینه به سینه به صورت شفاهی منتقل می شود. در حقیقت آیین تکم گردانی یک رسم دیرینه بیشتردر میان کشاورزان و دامداران و دهقانان و سایر مردمان آذربایجان از ارزش والایی از جهات مختلف از جایگاه ويژه برخوار است
نمونه اشعار : تکم گردانی
بو تَکَه آختا تَکَه (این بز، بز نر اخته شده است)
بوینوندا وار نوخدا تَکه (ریسمانی بر گردن دارد)
قیرچا قیرچا چَپیش لر (بزهای کوچولو کوچولو)
یاوشانین باشین دیش لَر (سر یاوشان (1) را به دندان می گیرد)
گئدر یایلاخدا اوتلار (تکه برای چریدن به ییلاق می رود)
گَلَر آراندان قیشلار (و برای قشلاق به آران(2) می آید)
یاخچی اولار قویونون آغی (میشی که از نوع سفید باشد بهتر است)
گئدر دولانیر داغی (برای گردش به کوه می رود)
قاری لار توتار یاغی (پیرزنان روغن می گیرند)
گَلین لَر یی یر قویماغی (عروس خانم ها کاچی می خورند)
ایللاه کی قیقاناغی (خصوصا" خاگینه اش را)
و...
يا در نمونه اي ديگر تكم چي مي گويد:
بو تکه اویون ائلر (این بز نر می رقصد)
قوردوینان اویون ائلر (با گرگ می رقصد)
ییغار آرانین (گيلانين) دویوسون (برنج گرمسیر (گيلان) را جمع می کند)
چوبانین تویون ائلر (عروسی چوپانش را می گیرد) با شماره
تکَه گَلدی هاوادان (تکه از آسمان آمد)
بیر دونی وار یِئل گاوادان (پیراهنی دارد که چون باد تکان می خورد)
خانیم تکه نین پایین گَتیر (خانم جان سهم تکه را بیاور)
خانیم ائوین اولسون آوادان (الهی که خانه ات شود آباد)
کلیه ادوات آیین تکم گردانی در موزه صدا به نمایش گذاشته شده است
ارتباط با تبریز امروز
اخبار ، گزارشات ، عکسها و فیلم های خود را برای ما ارسال دارید . برای ارسال میتوانید از طریق آدرس تلگرامی یا ایمیل استفاده کنید.
اشتراک در خبرنامه
برای اطلاع از آخرین خبرهای تبریز امروز در کانال تلگرام ما عضو شوید.
فرم تماس با تبریز امروز
کلیه حقوق این سایت متعلق به پایگاه خبری تبریز امروز بوده و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع
است.
طراحی وتولید
توسططراح وب سایت