تبریز امروز:
مهاجرت از کشوري به کشور ديگر يا از استان و شهري به استان و شهر ديگر با هدف زندگي در شرايط بهتر، پديده‌اي قديمي است که در سرتاسر جهان مرسوم بوده و اکنون نيز هست و در آينده نيز خواهد بود.
در تاريخ اسلام نيز مهاجرت عده‌اي از مسلمانان که تحت فشار و مورد تهديد مشرکين بودند و به دستور پيامبر اکرم به حبشه مهاجرت کردند، از فرازهاي مهم، مورد توجه و حتي اثرگذار است. در فقه اسلامي نيز مبحث مهاجرت جايگاه ويژه‌اي دارد و در صورتي که انجام فرايض ديني و گذران زندگي براساس احکام اسلامي براي کساني از مسلمانان در منطقه يا کشوري امکان نداشته باشد، ترک آن منطقه و رفتن به مکاني که بتوانند در آنجا زندگي توأم با برخورداري از آزادي‌هاي لازم براي زندگي براساس اسلام را داشته باشند تجويز شده است. انواعي از مهاجرت‌هاي موقت نيز وجود دارند که يکي از شايع‌ترين آنها مهاجرت براي تحصيل است. مأموريت، سياحت، تجارت و انجام فعاليت‌هاي فرهنگي نيز انواع ديگر مهاجرت هستند که همواره رايج بوده‌اند و اکنون نيز رواج دارند.
در ميان کشورها، قطعاً کشوري که ظرفيت مهاجرپذيري بيشتري داشته باشد، از جنبه‌هاي مختلف جايگاه بالاتري دارد. مبحث مهاجرت درست به همين دليل است که از اهميت زيادي برخوردار است و اگر کشوري دچار اين پديده شود که نخبگانش به کشورهاي ديگر مهاجرت کنند و ميزان اين مهاجرت‌ها رو به افزايش باشد، اين به معناي غيرعادي بودن وضعيت آن کشور است و مسئولانش بايد احساس نگراني کنند و درصدد معالجه اين بيماري برآيند.
مبحث مهاجرت به ويژه مهاجرت نخبگان، مدتي است که در کشور ما داغ شده و گزارش‌ها و مقالات زيادي در اين زمينه انتشار يافته و مسئولان ارشد نظام نيز در اين زمينه اظهارنظرهائي کرده و حتي نگراني خود را به شکل‌هاي گوناگون نشان داده‌اند. اصل طرح شدن اين مبحث را بايد به فال نيک گرفت و مسئولان نيز بايد براي رفع اين نگراني به جاي سخنراني و توصيه و سرزنش درصدد چاره‌انديشي عملي باشند. آمارها نشان‌دهنده رو به افزايش بودن مهاجرت‌ها هستند و اين نشانه خوبي براي نظام جمهوري اسلامي نيست. اين نظام بايد ايران را به جايگاهي برساند که در صدر فهرست کشورهاي مهاجرپذير باشد.
گزارش‌هاي رسمي، جمعيت مهاجران ايراني تا سال 1400 را حدود 2 ميليون نفر مي‌دانند که نسبت به 30 سال گذشته 2/5 برابر شده است. جمعيت دانشجويان ايراني خارج از کشور نيز در 20 سال اخير 3/5 برابر شده هرچند در سال‌هاي اخير به دلايل مختلف ازجمله شيوع کرونا دچار کندي شده است. آمريکا، ترکيه، آلمان، ايتاليا و کانادا به ترتيب 5 مقصد اصلي دانشجويان ايراني هستند.
نوع جديدي از مهاجرت نيز عارض کشورمان شده که ساکن شدن در يکي از کشورهاي همجوار و يا خريد خانه در اين کشورهاست. گزارش مرکز آمار اقتصادي ترکيه مي‌گويد در شهريور 1400 ايراني‌ها 1300 خانه در ترکيه خريدند که 2/5 برابر بيشتر از ميانگين ماهانه 5 سال گذشته است.
يکي از بدترين مهاجرت‌ها که اکنون کشور ما دچار آنست، مهاجرت پزشکان و پرستاران است. براساس آمارهاي موجود، سال گذشته 1250 پرستار درخواست مهاجرت کردند و اين مهاجرت در شرايطي صورت مي‌گيرد که کشور ما اکنون 100 هزار پرستار کم دارد و شرايط ويژه کرونائي نيز ايجاب مي‌کند ما براي تشويق پزشکان و پرستاران به ماندن در کشور اقدامات عملي منطقي داشته باشيم.
در بررسي علل اصلي مهاجرت‌ها، وضعيت غيرقابل قبول اقتصادي و بي‌توجهي به حقوق شهروندي بيش از ساير عوامل جلوه‌گري مي‌کنند. اين هر دو عارضه را بايد از عوارض حکمراني نامناسب و غيرسالم دانست با اين تأکيد که هردو قابل علاج هستند ولي وجود مناسبات آلوده به رانت‌خواهي، ويژه‌خواري، فاميل‌سالاري، دگم‌انديشي و جناح‌بازي در بدنه حکمراني اجازه علاج نمي‌دهد.
نکته بسيار مهم در مبحث مهاجرت‌ها اينست که در سال‌هاي اخير که عنوان «مهاجرت نخبگان» در جامعه ما مطرح شده، کشور ما در حال خالي شدن از باارزش‌ترين ثروت واقعي است. براي هر کشوري، نيروي انساني بااستعداد قطعاً باارزش‌ترين ثروت است و ما شوربختانه اکنون شاهد خالي شدن کشورمان از باارزش‌ترين ثروت هستيم. شوربختي بيشتر را بايد در اين ماجراي تأسف‌بار دنبال کنيم که مسئولان به جاي آنکه زيرساخت‌ها را ترميم کنند، به جنگ قدرت و محدود کردن برخورداري مردم از حقوق شهروندي به شکل‌هاي مختلف سرگرمند و براي مقابله با مهاجرت نيروي انساني مستعد، کاري بيش از شعار دادن انجام نمي‌دهند!
منبع روزنامه جمهوری اسلامی
